Đái tháo đường gây biến chứng đa cơ quan

Nhiều người chỉ thực sự “giật mình” khi được chẩn đoán biến chứng: suy thận, nhồi máu cơ tim, đột quỵ, loét bàn chân khó lành… rồi mới biết mình bị đái tháo đường từ lâu mà không hay.

Vì sao đái tháo đường gây biến chứng đa cơ quan?

Trong bệnh đái tháo đường, đường huyết tăng cao kéo dài làm tổn thương hệ thống mạch máu trong toàn cơ thể:

• Mạch máu nhỏ (vi mạch): Mạch máu ở võng mạc mắt, thận, thần kinh ngoại biên
• Mạch máu lớn (đại mạch): Động mạch vành tim, động mạch não, động mạch chi dưới

Khi “hệ thống đường ống” này bị hư hại, các cơ quan được nuôi dưỡng bởi mạch máu đó cũng dần suy yếu. Vì vậy, một bệnh nhưng biến chứng thì rất nhiều, xảy ra ở nhiều cơ quan khác nhau.

Đặc biệt, những yếu tố như: Tăng huyết áp; Rối loạn mỡ máu; Hút thuốc; Thừa cân, béo phì; Lười vận động,... nếu đi kèm đái tháo đường, sẽ càng đẩy nhanh tốc độ tổn thương mạch máu, khiến biến chứng xuất hiện sớm hơn và nặng nề hơn.

Các biến chứng thường gặp trong cơ thể “lên tiếng”

Biến chứng ở mắt - Bệnh lý võng mạc đái tháo đường

Võng mạc là lớp mô thần kinh nhạy cảm ánh sáng ở đáy mắt, được nuôi dưỡng bởi hệ thống mạch máu rất tinh tế. Khi đường huyết tăng cao:

• Mạch máu võng mạc bị phình, xơ, rò rỉ
• Xuất hiện xuất huyết, phù hoàng điểm, tân mạch (mạch máu bất thường)

Nếu không được phát hiện và điều trị, bệnh nhân có thể: Nhìn mờ, nhìn méo hình; Thấy đốm đen, ruồi bay trước mắt; Nặng hơn có thể là giảm thị lực nghiêm trọng, thậm chí mù lòa.

Đáng lo là giai đoạn sớm hầu như không có triệu chứng, chỉ khi đi khám đáy mắt, chụp hình võng mạc mới phát hiện được.

Biến chứng ở thận - Bệnh thận đái tháo đường

Thận hoạt động như “máy lọc” của cơ thể, lọc bỏ các chất độc, nước thừa khỏi máu. Đường huyết cao kéo dài làm hư hại các cầu thận:

• Giai đoạn đầu: xuất hiện microalbumin niệu (một lượng nhỏ đạm rò rỉ vào nước tiểu)
• Tiếp theo: đạm niệu tăng dần, độ lọc cầu thận giảm
• Cuối cùng: suy thận mạn giai đoạn cuối, phải chạy thận nhân tạo hoặc ghép thận

Biến chứng thần kinh và bàn chân đái tháo đường

Đường huyết cao làm tổn thương dây thần kinh ngoại biên và mạch máu nuôi chi:

• Tê bì, đau rát, nhói buốt ở bàn chân, cẳng chân
• Cảm giác châm chích, bỏng rát, đau tăng về đêm
• Giảm cảm giác đau, nóng, lạnh ở bàn chân

Khi thần kinh và mạch máu bị tổn thương, bàn chân trở nên:

• Dễ bị trầy xước, phỏng, chấn thương mà không biết
• Vết thương lâu lành, dễ nhiễm trùng
• Nặng hơn có thể loét sâu, hoại tử, phải cắt cụt chi

Đây là lý do bác sĩ luôn nhắc người bệnh đái tháo đường phải chăm sóc bàn chân kỹ, kiểm tra chân mỗi ngày và mang giày dép phù hợp.

Biến chứng tim mạch và mạch máu lớn

Đái tháo đường là “bạn đồng hành” của xơ vữa động mạch. Đường huyết cao, mỡ máu bất thường, tăng huyết áp… khiến thành mạch máu dày lên, tích tụ mảng xơ vữa, hình thành cục máu đông.

• Bệnh mạch vành – Nhồi máu cơ tim: Đau thắt ngực, nặng ngực, khó thở; Có thể đột tử nếu không cấp cứu kịp thời
• Đột quỵ (tai biến mạch máu não): Yếu liệt tay chân; Méo miệng, nói đớ, hôn mê,...
• Bệnh mạch máu ngoại biên: Đau chân khi đi bộ, đi một đoạn phải dừng lại nghỉ; Lạnh bàn chân, tím tái, vết loét khó lành,...

Biến chứng ở hệ thần kinh tự chủ và các cơ quan khác

Ngoài thần kinh ngoại biên và mạch máu, đái tháo đường còn có thể gây rối loạn:

• Thần kinh tự chủ điều hòa tim mạch: Nhịp tim nhanh, rối loạn; Huyết áp tụt khi thay đổi tư thế (đứng lên chóng mặt),...
• Thần kinh điều hòa tiêu hóa: Đầy bụng, chậm tiêu, buồn nôn; Rối loạn nhu động ruột (táo bón – tiêu chảy xen kẽ),...
• Chức năng sinh dục: Rối loạn cương ở nam giới; Giảm ham muốn tình dục;...

Các vấn đề này vừa ảnh hưởng chất lượng cuộc sống, vừa là dấu hiệu cảnh báo tổn thương thần kinh lan tỏa do đái tháo đường.

Biến chứng trong thai kỳ và ở em bé

Ở phụ nữ mang thai bị đái tháo đường thai kỳ, người mẹ có thể tăng huyết áp thai kỳ, tiền sản giật; Nguy cơ cao phát triển thành đái tháo đường type 2 sau sinh.

Trong khi đó, em bé có thể: Thừa cân, “em bé to” → khó sinh, dễ sang chấn sản khoa; Nguy cơ tử vong chu sinh tăng; Lớn lên có nguy cơ thừa cân, béo phì, đái tháo đường type 2 cao hơn,... Vì vậy, tầm soát đái tháo đường thai kỳ đúng thời điểm và kiểm soát đường huyết chặt chẽ là vô cùng quan trọng.

Làm gì để hạn chế biến chứng đa cơ quan?

Mục tiêu không chỉ là “sống chung với bệnh”, mà là sống khỏe với bệnh, không để biến chứng dẫn đường. Người bệnh có thể chủ động bảo vệ cơ quan của mình bằng cách:

• Kiểm soát tốt đường huyết: Tuân thủ điều trị theo chỉ định của bác sĩ; Tái khám định kỳ, không tự ý ngưng thuốc, giảm liều; Tự theo dõi đường huyết tại nhà nếu được hướng dẫn,...

• Quản lý toàn diện các yếu tố nguy cơ: Kiểm soát huyết áp; Điều chỉnh mỡ máu; Giảm cân nếu thừa cân, béo phì; Tuyệt đối không hút thuốc lá,...

• Duy trì chế độ ăn cân bằng: Giảm đường đơn, tinh bột chuyển hóa nhanh; Hạn chế chiên, xào, mỡ động vật; Tăng rau xanh, chất xơ, đạm nạc,...

• Tập luyện đều đặn: Ít nhất 150 phút/tuần; Lựa chọn môn phù hợp sức khỏe (đi bộ, đạp xe, bơi lội),...

• Tầm soát biến chứng định kỳ: Khám định kỳ theo lịch hẹn; Thực hiện đầy đủ các xét nghiệm và thăm khám bác sĩ chuyên khoa (mắt, tim mạch, thận, thần kinh…); Trao đổi thẳng thắn với bác sĩ khi có bất kỳ triệu chứng bất thường nào: tê bì, đau ngực, khó thở, nhức đầu, nhìn mờ, phù chân, vết loét lâu lành…

Khi nào cần tầm soát biến chứng?

Với người đã được chẩn đoán đái tháo đường, tầm soát biến chứng nên được thực hiện định kỳ tùy theo type bệnh và thời gian mắc bệnh:

• Type 2: thường tầm soát sớm ngay khi phát hiện bệnh, vì nhiều người đã âm thầm mắc bệnh nhiều năm.
• Type 1: thường tầm soát sau khoảng 5 năm từ khi chẩn đoán, nhưng nếu có triệu chứng nghi ngờ, bác sĩ có thể cho tầm soát sớm hơn.

Các nội dung tầm soát thường bao gồm:

• Xét nghiệm máu: đường huyết, HbA1c, mỡ máu, chức năng thận (ure, creatinine, eGFR…)
• Xét nghiệm nước tiểu: microalbumin niệu
• Khám mắt, soi đáy mắt
• Khám thần kinh, đánh giá cảm giác bàn chân
• Siêu âm tim, siêu âm mạch máu, đo huyết áp… tùy từng trường hợp

Nếu bạn đang quan tâm đến những nguy cơ tiềm ẩn trong sức khỏe của mình, đội ngũ bác sĩ đa chuyên khoa giàu kinh nghiệm tại Bernard Healthcare sẽ đồng hành cùng bạn. 

Với hệ thống xét nghiệm và chẩn đoán hiện đại, Bernard cung cấp các dịch vụ tầm soát chuyên sâu tiền đái tháo đường; tầm soát sớm biến chứng đái tháo đường giúp đánh giá toàn diện, từ đó đưa ra khuyến nghị chăm sóc phù hợp cho từng cá nhân.

Để được tư vấn chi tiết bạn có thể liên hệ qua hotline: 028 3535 2468 hoặc nhập thông tin nhận tư vấn TẠI ĐÂY.