Tăng sản tủy xương là gì? Khám gì để phát hiện bệnh lý huyết học này?

Tủy xương – “nhà máy” thầm lặng của cơ thể

Tủy xương nằm bên trong các xương lớn như xương chậu, xương đùi, xương ức, cột sống,… và chứa hệ thống tế bào gốc tạo máu. Các tế bào này liên tục sinh sôi, trưởng thành và giải phóng vào máu ngoại vi để thay thế những tế bào già yếu.

Ở người trưởng thành, tủy xương có hai loại:

• Tủy đỏ: Chứa nhiều tế bào gốc tạo máu và là nơi sản xuất hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu.
• Tủy vàng: Chủ yếu chứa mô mỡ, ít tham gia tạo máu.

Bình thường, hai loại tủy này tồn tại song song và cân bằng. Khi cơ thể thiếu máu, nhiễm trùng kéo dài hoặc mắc bệnh mạn tính, tủy vàng có thể “chuyển hóa ngược” thành tủy đỏ để tăng cường sản xuất tế bào máu – đây chính là tăng sản tủy xương (bone marrow hyperplasia).

Tăng sản tủy xương (bone marrow hyperplasia) là gì?

“Tăng sản” nghĩa là sự tăng sinh về số lượng tế bào trong mô. “Tăng sản tủy xương” là tình trạng tủy xương hoạt động mạnh, số lượng tế bào tạo máu tăng lên so với bình thường. Khi đó, mật độ tế bào trong tủy tăng, mô mỡ giảm, tạo nên hình ảnh đặc trưng trên các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh như MRI hoặc CT.

Tăng sản tủy xương không phải là bệnh, mà là một biểu hiện hoặc phản ứng của cơ thể. Việc xác định nguyên nhân gây tăng sản là yếu tố quyết định trong đánh giá mức độ nguy hiểm.

Tăng sản tủy xương có thể đến từ hai nhóm nguyên nhân chính:

1. Nhóm lành tính (sinh lý hoặc phản ứng bù trừ)

• Thiếu máu mạn tính (do mất máu, thiếu sắt, thiếu vitamin B12 hoặc folate)
• Sau phẫu thuật lớn hoặc chấn thương gây mất máu.
• Sau nhiễm trùng kéo dài, cơ thể cần nhiều bạch cầu để chống viêm.
• Vận động viên hoặc người thường xuyên gắng sức, nhu cầu oxy tăng cao.

Trong những trường hợp này, tủy xương chỉ tăng hoạt động tạm thời và sẽ trở lại bình thường khi nguyên nhân được điều trị.

2. Nhóm bệnh lý (tăng sản bệnh lý hoặc ác tính)

• Đa hồng cầu nguyên phát (Polycythemia vera)
• Tăng tiểu cầu nguyên phát (Essential thrombocythemia)
• Xơ tủy xương (Myelofibrosis)
• Bạch cầu mạn tính (Chronic leukemia)
• Một số bệnh ung thư di căn vào tủy xương

Đây là nhóm nguy hiểm, vì tăng sản có thể là dấu hiệu sớm của bệnh lý huyết học ác tính, tiến triển âm thầm nhưng hậu quả nặng nề nếu không được phát hiện kịp thời.

Tăng sản tủy xương có nguy hiểm không?

Mức độ nguy hiểm của tăng sản tủy xương phụ thuộc vào nguyên nhân.

Nếu tăng sản chỉ là phản ứng tạm thời, người bệnh không cần quá lo lắng. Việc điều trị nguyên nhân (như bổ sung sắt, cải thiện dinh dưỡng, điều trị nhiễm trùng, nghỉ ngơi hợp lý) sẽ giúp tủy xương trở về trạng thái bình thường.

Ngược lại, nếu tăng sản là biểu hiện sớm của bệnh lý huyết học ác tính, việc phát hiện sớm có ý nghĩa quyết định. Ở giai đoạn này, bác sĩ có thể:

• Can thiệp sớm, ngăn bệnh tiến triển
• Theo dõi sát diễn tiến của tủy xương
• Đưa ra phác đồ điều trị cá thể hóa, giảm nguy cơ biến chứng như xơ tủy, bạch cầu cấp hoặc suy tủy

Khám gì để phát hiện tăng sản tủy xương?

Trong giai đoạn sớm, tăng sản tủy xương hiếm khi có triệu chứng rõ rệt. Người bệnh có thể gặp các biểu hiện sau:

• Mệt mỏi, chóng mặt, hoa mắt, khó thở khi gắng sức
• Da xanh xao, nhợt nhạt, dễ bầm tím hoặc chảy máu cam
• Đau đầu, sụt cân, ra mồ hôi về đêm

Các dấu hiệu này thường dễ bị nhầm với thiếu máu thông thường, khiến nhiều người chủ quan.

Hiện nay, MRI toàn thân (Whole-body MRI) là kỹ thuật giúp phát hiện tăng sản tủy xương hiệu quả nhất. Trên hình ảnh MRI, bác sĩ có thể quan sát được sự thay đổi tín hiệu ở các vùng xương chứa tủy, như cột sống, xương sườn, xương chậu hay đầu xương đùi,... những vùng khó đánh giá bằng xét nghiệm thông thường.

Đáng chú ý, trong nhiều trường hợp, kết quả MRI có thể gợi ý tăng sản tủy xương trước cả khi xét nghiệm máu có thay đổi, giúp bác sĩ kịp thời hướng dẫn bệnh nhân khám chuyên khoa Huyết học.

MRI toàn thân - Xu hướng mới trong chăm sóc sức khỏe toàn diện

Hệ thống dữ liệu và báo cáo liên quan đến phân độ ung bướu (ONCO-RADS) đưa ra khuyến nghị sử dụng MRI toàn thân tầm soát ung thư chuyên sâu trên nhóm đối tượng có nguy cơ cao cũng như ở những người khỏe mạnh không triệu chứng.

Cụ thể, 7 vùng được khảo sát sâu gồm: xương – não – cổ – ngực – bụng – chậu – chi, và được phân loại theo 3 mức nguy cơ ung thư thấp / trung bình / cao để định hướng theo dõi và điều trị chính xác.

Tại Bernard Healthcare, MRI toàn thân là một phần quan trọng trong dịch vụ Ningen Dock – mô hình tầm soát sức khỏe toàn diện - chuyên sâu công nghệ cao, 70 năm uy tín Nhật Bản. Cho phép khảo sát toàn bộ cơ thể mà không dùng bức xạ ion hóa, an toàn và hiệu quả trong:

• Đánh giá tổng thể tình trạng sức khỏe
• Phát hiện tổn thương đa cơ quan
• Theo dõi đáp ứng điều trị Các tổn thương ung thư giai đoạn sớm.

Mỗi kết quả MRI/CT đều được đọc chéo và kiểm soát chất lượng bởi Bệnh viện Đại học Yamanashi, tăng độ chính xác trong chẩn đoán, giúp người bệnh nhận được đánh giá hai lớp - khách quan, chuyên sâu và chuẩn mực quốc tế.

Khi nào nên kiểm tra tủy xương?

Bạn nên chủ động khám và tầm soát khi có các dấu hiệu sau:

• Mệt mỏi kéo dài dù nghỉ ngơi đầy đủ.
  
• Thiếu máu không rõ nguyên nhân.
• Dễ bầm tím, chảy máu, hoặc nhiễm trùng tái diễn.
• Có tiền sử hoặc gia đình mắc bệnh huyết học.
• Kết quả MRI hoặc CT gợi ý bất thường tủy xương.

Đặc biệt, những người trên 40 tuổi hoặc từng có bệnh lý ung thư, rối loạn máu, nên thực hiện tầm soát định kỳ mỗi 1–2 năm để phát hiện sớm các thay đổi âm thầm của tủy xương.

Tăng sản tủy xương không phải là chẩn đoán ung thư, nhưng là lời cảnh báo cơ thể đang hoạt động khác thường. Một cuộc kiểm tra toàn diện - chuyên sâu với công nghệ cao, mô hình Ningen Dock Nhật Bản có thể giúp phát hiện những nguy cơ tiềm ẩn, giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe trước khi bệnh xuất hiện.

Đặt lịch tầm soát sức khỏe toàn diện - chuyên sâu Ningen Dock tại Bernard qua hotline 028 3535 2468 hoặc tư vấn trực tuyến TẠI ĐÂY