Giải Nobel Y Học 2025: Khám phá cơ chế dung nạp miễn dịch – Cột mốc lịch sử trong y học hiện đại

Giải thưởng danh giá nhất hành tinh trong lĩnh vực y học năm nay được trao cho ba nhà khoa học: Mary E. Brunkow (Mỹ), Frederick J. Ramsdell (Mỹ) và Shimon Sakaguchi (Nhật Bản) vì “những phát hiện nền tảng về cơ chế dung nạp miễn dịch ngoại vi (peripheral immune tolerance)” – một phát hiện làm thay đổi hiểu biết y học về cách cơ thể con người tự bảo vệ khỏi bệnh tự miễn.

Ý nghĩa khoa học – mối cân bằng giữa “tự vệ” và “tự hủy”

Hệ miễn dịch là “đội quân bảo vệ” của cơ thể – nhận diện và tiêu diệt các tác nhân xâm nhập như virus, vi khuẩn.
Nhưng đôi khi, đội quân này “lạc hướng” và quay mũi súng vào chính mình, gây nên các bệnh tự miễn như lupus, tiểu đường type 1, viêm khớp dạng thấp…
Bí ẩn đó được ba nhà khoa học giải mã bằng việc phát hiện một cơ chế kiểm soát tinh vi nằm ngoài tuyến ức, giúp hệ miễn dịch “học cách kiềm chế bản thân”.
Cơ chế này – gọi là dung nạp miễn dịch ngoại vi – do các tế bào T điều hòa (Treg) thực hiện, ngăn hệ miễn dịch tấn công mô lành.

Những người mở cửa kỷ nguyên mới trong miễn dịch học

- Mary E. Brunkow và Frederick J. Ramsdell (Mỹ): Cuối thập niên 1990, khi nghiên cứu chuột mang đột biến gây bệnh tự miễn nặng, họ phát hiện gen Foxp3 – “công tắc chủ” điều khiển khả năng kiểm soát miễn dịch của tế bào T. Chính Foxp3 giúp cơ thể giữ cân bằng giữa phòng vệ và tự dung nạp.

- Shimon Sakaguchi (Nhật Bản): Từ thập niên 1980, ông đã tiên phong xác định tế bào T điều hòa (Treg) – nhóm tế bào T đặc biệt có nhiệm vụ ức chế phản ứng miễn dịch thái quá. Năm 2003, ông chứng minh rằng Foxp3 chính là gen kiểm soát sự phát triển và chức năng của Treg, thống nhất hai nhánh nghiên cứu và khai sinh lĩnh vực sinh học Treg hiện đại. Công trình này không chỉ giải mã một cơ chế tự nhiên kỳ diệu, mà còn mở ra hướng điều trị ung thư, cấy ghép và bệnh tự miễn bằng cách điều chỉnh hoạt động của Treg.

Từ phát hiện cơ bản đến ứng dụng lâm sàng 

Các phát hiện về Foxp3 và Treg đang được ứng dụng mạnh mẽ trong y học hiện đại:
- Tăng cường miễn dịch chống ung thư: ức chế hoạt động của Treg trong khối u để “mở khoá” sức mạnh tế bào T tiêu diệt tế bào ung thư.
- Điều trị bệnh tự miễn: kích hoạt hoặc truyền Treg để giảm viêm, tái lập dung nạp miễn dịch.
- Cấy ghép cơ quan: sử dụng liệu pháp Treg để giúp cơ thể chấp nhận mô ghép mà không cần dùng liều cao thuốc ức chế miễn dịch.
Giải thưởng Nobel năm 2025 một lần nữa nhấn mạnh giá trị của nghiên cứu cơ bản – những công trình âm thầm hàng chục năm nhưng mở ra cánh cửa cho hàng triệu bệnh nhân tương lai.

Về giáo sư Shimon Sakaguchi – nhà miễn dịch học tiên phong Nhật Bản 

Sinh năm 1951, tốt nghiệp và nhận bằng Tiến sĩ tại Đại học Kyoto, GS. Sakaguchi hiện là Giáo sư Xuất sắc tại Trung tâm Nghiên cứu Tiên phong Miễn dịch (IFReC) – Đại học Osaka.
Ông được xem là “cha đẻ của tế bào T điều hòa”, với hơn 300 công trình khoa học và hàng loạt giải thưởng danh giá: Crafoord Prize (Hàn lâm viện Thụy Điển, 2017), Gairdner (Canada, 2015), Paul Ehrlich & Ludwig Darmstaedter (Đức, 2020)...
Các nghiên cứu của ông đặt nền tảng cho việc phát triển liệu pháp điều biến Treg – hướng đi được kỳ vọng sẽ định hình thế hệ thuốc miễn dịch học chính xác trong tương lai.

Thông điệp từ sự kiện Nobel 2025 - khơi nguồn cảm hứng cho ngành Y Việt Nam 

Từ Tokyo đến Thụy Điển, từ phòng thí nghiệm cơ bản đến lâm sàng, hành trình của Shimon Sakaguchi là minh chứng cho sức mạnh của nghiên cứu kiên định và hợp tác quốc tế.
Tại Việt Nam, Bernard Healthcare đang theo đuổi cùng tinh thần ấy – kết nối tri thức quốc tế, hợp tác sâu với các trường đại học và bệnh viện Nhật Bản như Đại học Yamanashi và Kyoto Min-iren, hướng đến y học dự phòng, chính xác và nhân văn.

“Y học hiện đại không chỉ là chữa bệnh – mà là hiểu rõ cách cơ thể tự giữ mình khỏe mạnh.”

Giải Nobel 2025 nhắc chúng ta rằng: mỗi khám phá trong phòng thí nghiệm hôm nay, có thể cứu sống hàng triệu người trong tương lai.

📍 Bernard Healthcare – Trung tâm Y khoa Chuyên sâu Chuẩn Nhật Bản

“Quản trị sức khỏe chặt chẽ – Tầm soát sâu, ngăn ngừa sớm.”