Vết thương khó lành - Một dịch bệnh âm thầm chưa được quan tâm

Ba điều trăn trở của người thầy thuốc chuyên điều trị các ca bỏng nặng

Nhờ BS chia sẻ về hành trình đến với nghề y của mình.

BS.CK2 Trần Đoàn Đạo - Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Y khoa Bernard Healthcare - Nguyên Trưởng khoa Bỏng - Tạo hình, Bệnh viện Chợ Rẫy trả lời: Tôi học tại Trường Đại học Y Dược TPHCM và tốt nghiệp năm 1981. Đến nay, tôi đã làm nghề y được 42 năm.

Sau khi ra trường, tôi làm việc tại khoa Ngoại Tổng quát, Bệnh viện Chợ Rẫy, rồi chuyển về khoa Bỏng - Tạo hình cho đến lúc về hưu năm 2016. Từ đó đến nay, tôi tiếp tục làm việc tại Bernard Healthcare.

Gắn bó với chuyên khoa Bỏng - Tạo hình trong một thời gian rất dài, BS có nỗi niềm trăn trở nào có thể chia sẻ với bạn đọc?

BS.CK2 Trần Đoàn Đạo trả lời: Thời gian làm việc tại khoa Bỏng - Tạo hình đã để lại cho tôi nhiều ấn tượng. Cái đau của bệnh nhân bỏng là một cái đau đày ải nhất, tệ hại nhất trong mọi cái đau. Tôi luôn trăn trở với suy nghĩ làm thế nào để giảm cơn đau cho bệnh nhân.

Thứ hai, chi phí phải bỏ ra để điều trị bỏng luôn rất cao, trong khi các tai nạn bỏng thường xảy ra với những bệnh nhân có kinh tế eo hẹp. Tình thế khiến tôi luôn phải tìm ra phương pháp tốt nhất cho bệnh nhân trong suốt khoảng 30 năm làm việc.

Thứ ba là di chứng của bệnh bỏng, đặc biệt là bệnh bỏng nặng. Những bệnh nhân vào khoa Bỏng của Bệnh viện Chợ Rẫy thường là những ca bỏng nặng. Sau khi điều trị lành, bệnh nhân cũng kiệt quệ về kinh tế. Di chứng bỏng là những sẹo bỏng co rút, khiến bệnh nhân gặp khó khăn trong việc tái hòa nhập cộng đồng.

Nếu nói chi phí để điều trị bỏng là một con số nào đó, chi phí điều trị di chứng bỏng cũng gần tương tự như thế. Nhưng hoàn cảnh của bệnh nhân lúc này đã vô cùng hạn hẹp.

Đây là 3 điều trăn trở luôn tồn tại trong suy nghĩ của tôi, thậm chí cho đến tận bây giờ.

Trong suốt thời gian làm việc tại khoa Bỏng, tôi gặp rất nhiều trường hợp chỉ là bỏng bô xe máy, người bệnh mang tâm chủ quan nên khi đến viện, vết sẹo đã đổi màu, đau, ngứa. Một số người bị sẹo phì đại. Thật ra, nếu hiểu biết và điều trị đúng, hậu quả mà vết bỏng để lại sẽ nhẹ nhàng hơn.

Cần phân biệt làm mát với chườm lạnh vết bỏng

Việc sơ cứu ngay khi bị bỏng quan trọng như thế nào, thưa BS? Nhiều người bảo rằng nên chườm đá, chườm lạnh lên vết bỏng, điều này có đúng không ạ?

BS.CK2 Trần Đoàn Đạo trả lời: Sơ cứu khi bị bỏng rất quan trọng, có thể giảm độ sâu của tổn thương bỏng. Làm mát vết bỏng và chườm lạnh vết bỏng là 2 khái niệm hoàn toàn khác nhau. Trước đây, nhiều người còn bôi kem đánh răng, nước mắm lên vết bỏng. Đó là những việc làm không đúng.

Vết thương khó lành là gì?

Nếu như ở thời gian trước đây, khái niệm “vết thương mạn tính” vẫn còn xa lạ với cộng đồng thì gần đây lại được nhắc đến rất nhiều. BS có suy nghĩ như thế nào về tình trạng này?

BS.CK2 Trần Đoàn Đạo trả lời: Trong chuyên ngành vết thương, bên cạnh thuật ngữ “vết thương cấp tính” như bị bỏng còn có “vết thương mạn tính” - những vết thương kéo dài từ 4 - 8 tuần mà không thể lành.

Vết thương mạn tính thường xuất hiện trên những người có cơ địa mang bệnh nền như đái tháo đường, suy giãn tĩnh mạch, các bệnh nằm lâu gây loét. Các vết thương này rất khó điều trị.

Nhắc đến vết thương mạn tính thường đề cập đến 3 vấn đề. Đầu tiên là ảnh hưởng đến thể trạng của bệnh nhân. Bệnh nhân thường bị giảm sinh hoạt thường ngày. Đồng thời, khả năng làm việc của họ cũng giảm sút. Bên cạnh đó, một số người bệnh thậm chí rơi vào trầm cảm.

Do đó, ở các nước tiến bộ thường đặc biệt quan tâm đến vấn đề này, tập trung tìm kiếm giải pháp giảm chi phí điều trị. Hiện nay, chi phí điều trị những vết thương mạn tính, chẳng hạn vết loét bàn chân đái tháo đường hay loét tì đè rất cao.

Có thể nói, vết thương mạn tính là một bệnh dịch ít nhận được sự quan tâm từ xã hội. Nhiều người vẫn chủ quan cho rằng đó chỉ là vết thương nhỏ, có thể trị được, kể cả bác sĩ cũng có suy nghĩ như thế.

Tuy nhiên, trị sao cho đúng để đừng chuyển thành vết thương khó lành là một vấn đề lớn, cần có sự quan tâm của nhiều chuyên khoa.

Nhờ BS giải thích thêm, đâu là những dấu hiệu để nhận biết một vết thương khó lành?

BS.CK2 Trần Đoàn Đạo trả lời: Như đã đề cập ở trên, vết thương mạn tính là vết thương kéo dài từ 4 - 8 tuần mà không lành, thường xảy ra ở những người có bệnh lý nền như đái tháo đường, cao huyết áp, béo phì, suy giãn tĩnh mạch...

Bốn lý do khiến vết thương mạn tính ngày càng phổ biến

Xin hỏi BS, tại Việt Nam hiện nay đã có số liệu thống kê nào làm rõ thực trạng của vết thương mạn tính không?

BS.CK2 Trần Đoàn Đạo trả lời: Các số liệu về vết thương mạn tính tại Việt Nam hiện chưa rõ ràng, chưa có thống kê chính xác. Tuy nhiên, tại các hội nghị về vết thương tại châu Âu, người ta gọi vết thương khó lành, vết thương mạn tính là một dịch bệnh thầm lặng (silent epidemic). Dù vậy, sự quan tâm của mọi người vẫn chưa được đúng mức.

Đầu tiên, hiện nay tuổi thọ của con người đã tăng lên. Da của những người cao tuổi có sự thay đổi về cấu trúc giải phẫu: mỏng hơn, ít chịu lực hơn, thoái hóa mỡ dưới da. Đó cũng là lý do khiến người cao tuổi có mối liên hệ rất gần với vết thương, đồng thời khi có vết thương thì sẽ khó lành hơn.

Thứ hai, các bệnh về chuyển hóa gia tăng trong thời gian gần đây, có thể nói đây là “thập kỷ của bệnh chuyển hóa”. Các bệnh lý rối loạn chuyển hóa có mối liên quan một cách đáng kinh ngạc với vết thương. Chúng ta thường nghe về loét bàn chân đái tháo đường, loét nhiễm trùng bàn chân đái tháo đường, thậm chí có những trường hợp phải đoạn chi, tháo ngón.

Thứ ba, phẫu thuật được áp dụng rất nhiều để cải thiện cuộc sống cho bệnh nhân. Tuy nhiên, phẫu thuật càng nhiều, tỷ lệ nhiễm trùng vết mổ cũng tăng lên. Một số nước đã thống kê rằng, khoảng 4% bị nhiễm trùng vết mổ. Nếu tại bệnh viện mổ 10.000 ca/năm, số lượng bệnh nhân bị nhiễm trùng vết mổ dao động khoảng 300 - 400 bệnh nhân.

Thứ tư, trong quá trình làm về lĩnh vực vết thương, tôi nhận thấy chưa có sự đào tạo chuyên sâu về ngành này để nhân viên y tế có thể xử lý đúng từ đầu, tránh tình trạng diễn tiến thành vết thương khó lành.

Xử trí vết thương khó lành cần có sự hợp tác đa chuyên khoa. Không một chuyên khoa đơn lẻ nào khẳng định có thể điều trị lành một vết thương mạn tính.

Hai lời khuyên để phòng ngừa vết thương mạn tính

BS có lời khuyên nào muốn nhắn gửi đến cộng đồng để có thể phòng ngừa những vết thương mạn tính, chăm sóc sức khỏe tốt hơn ạ?

BS.CK2 Trần Đoàn Đạo trả lời: Tôi chỉ có 2 ý tưởng. Thứ nhất, mọi người nên tầm soát bệnh. Việc tầm soát bệnh một cách thường xuyên sẽ giúp chúng ta phát hiện những căn bệnh mạn tính. Những người từ tuổi trung niên càng nên đặc biệt chú ý vấn đề này.

Vấn đề thứ hai là phòng ngừa tốt để ít khi dẫn đến những hậu quả nặng nề.

Hầu hết các báo cáo tại những hội nghị về vết thương tại châu Âu mà tôi có dịp tham gia đều đề cập đến tầm soát và phòng ngừa. Ví dụ, làm thế nào để phòng ngừa vết loét bàn chân đái tháo đường, phòng ngừa loét tì đè ra sao... Một khi các vấn đề này xảy ra, chi phí điều trị rất tốn kém, thời gian điều trị cũng kéo dài.

BS.CK2 thăm khám cho bệnh nhân tại Đơn vị Chăm sóc Vết thương Chuyên sâu (Wound Care Bernard)

Bệnh nhân đái tháo đường đừng chủ quan, dù chỉ là vết thương nhỏ

Vết thương mạn tính thường xuất hiện ở những bệnh nhân đái tháo đường lớn tuổi. Họ không còn đủ minh mẫn để nhớ và tự chăm sóc bản thân. Chắc hẳn lúc này vai trò của người thân là vô cùng quan trọng?

BS.CK2 Trần Đoàn Đạo trả lời: Cần có sự hợp tác từ nhiều phía. Khi bệnh nhân đái tháo đường có một vết thương nhỏ, họ thường chủ quan, cho đến khi đau nhức không chịu nổi mới đến các phòng mạch.

Tuy nhiên, phòng mạch vẫn chưa thể làm đúng chức năng để có thể làm rõ vấn đề sàng lọc, đánh giá tình trạng nhiễm trùng, ảnh hưởng của đái tháo đường đến mạch máu, thần kinh...

Các bệnh viện sẽ có sự kết hợp của một đội ngũ đa chuyên khoa để giải quyết những vấn đề xảy ra trên vết thương của bệnh nhân.

Những trường hợp gặp tình trạng bỏng, sẹo, loét tì đè, vết thương khó lành do biến chứng đái tháo đường... có thể thăm khám với TTƯT.BS.CK2 Trần Đoàn Đạo - Chủ tịch Hội đồng cố vấn y khoa Bernard Healthcare tại địa chỉ: Số 22 Phan Đình Giót, Phường 2, quận Tân Bình, TPHCM.

Cộng đồng vui lòng liên hệ hotline 028 3535 2468 để được tư vấn chi tiết hoặc đặt lịch khám TẠI ĐÂY.