2 thói quen âm thầm “tàn phá” gan, phổi: Nhiều nam giới vẫn vô tư thực hiện hàng ngày

Thuốc lá và tác hại trực tiếp, lâu dài lên phổi

Thuốc lá đã được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và nhiều hiệp hội hô hấp quốc tế xác định là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư phổi, đồng thời liên quan đến nhiều bệnh lý hô hấp mạn tính như viêm phế quản mạn, COPD và xơ hóa phổi.

Khói thuốc lá chứa hơn 7.000 hóa chất, trong đó có ít nhất 70 chất sinh ung thư đã được chứng minh. Khi đi vào phổi, các chất này gây:

• Viêm mạn tính niêm mạc đường hô hấp
• Tổn thương DNA của tế bào phổi
• Rối loạn cơ chế sửa chữa và tái tạo tế bào
• Thúc đẩy sự hình thành và tiến triển của các tổn thương tiền ung thư

Nguy cơ ung thư phổi không chỉ phụ thuộc vào số lượng thuốc lá hút mỗi ngày, mà phụ thuộc rất lớn vào thời gian hút thuốc. Khái niệm “gói-năm” (pack-year) được sử dụng trong y khoa để đánh giá mức độ phơi nhiễm với thuốc lá. Ngay cả những người hút 5–6 điếu/ngày nhưng kéo dài hàng chục năm vẫn có nguy cơ ung thư phổi cao hơn rõ rệt so với người không hút thuốc.

Đặc biệt, nhiều khối u phổi giai đoạn sớm, nhất là các tổn thương nằm ở ngoại vi phổi không gây triệu chứng đặc hiệu. Người bệnh có thể không ho, không đau ngực, không khó thở, cho đến khi tổn thương đã đạt kích thước đáng kể.

Xem thêm:

• Tại sao nên tầm soát ung thư phổi dù đã ngừng hút thuốc lâu năm?
• Hơn 90% bệnh nhân ung thư phổi có liên quan đến hút thuốc lá

Rượu bia và tác hại “trực diện” lên gan

Nếu thuốc lá là yếu tố tấn công trực tiếp vào phổi, thì rượu bia là nguyên nhân hàng đầu gây tổn thương gan. Gan là cơ quan chịu trách nhiệm chuyển hóa gần như toàn bộ lượng cồn đưa vào cơ thể. Khi việc này diễn ra thường xuyên, gan phải hoạt động quá tải trong thời gian dài.

Theo các nghiên cứu y văn, việc sử dụng rượu bia kéo dài có thể dẫn đến chuỗi tổn thương gan tiến triển theo thời gian:

• Gan nhiễm mỡ do rượu
• Viêm gan do rượu
• Xơ gan
• Ung thư gan

Điểm nguy hiểm là gan nhiễm mỡ và viêm gan giai đoạn sớm thường không gây triệu chứng rõ ràng. Người bệnh vẫn ăn uống, làm việc bình thường, dẫn đến tâm lý chủ quan và tiếp tục duy trì thói quen uống rượu bia.

Ngoài tác động trực tiếp, rượu bia còn:

• Gây stress oxy hóa tế bào gan
• Làm suy giảm khả năng tái tạo mô gan
• Làm nặng thêm tổn thương gan khi có các yếu tố nguy cơ đi kèm như rối loạn mỡ máu, đái tháo đường hoặc hút thuốc lá

Nhiều nghiên cứu cho thấy, nguy cơ xơ gan và ung thư gan tăng rõ rệt theo liều lượng và thời gian uống rượu bia, đặc biệt ở nhóm uống nhiều trong thời gian dài.

Xem thêm:

• Top 3 bệnh lý về gan có thể làm tăng nguy cơ ung thư gan
• Tầm soát ung thư gan: Phương pháp, quy trình và địa điểm uy tín

Vì sao gan và phổi dễ “chịu đựng” đến khi quá muộn?

Gan và phổi đều có khả năng bù trừ và thích nghi rất tốt. Một phần đáng kể mô gan hoặc phổi có thể bị tổn thương mà cơ thể vẫn duy trì được các chức năng cơ bản. Chính đặc điểm này khiến triệu chứng xuất hiện muộn, người bệnh khó nhận biết dấu hiệu cảnh báo sớm và bệnh thường chỉ được phát hiện khi tổn thương đã tiến triển.

Bernard Healthcare từng ghi nhận trường hợp nam bệnh nhân 58 tuổi, có tiền sử hút thuốc lá nhiều năm (5 - 6 điếu mỗi ngày kéo dài hơn 15 năm (tương đương khoảng 4 gói-năm) và sử dụng rượu bia với tần suất cao (khoảng 8 - 10 lon mỗi lần, 3 lần mỗi tuần), đến khám sức khỏe tổng quát trong tình trạng không có triệu chứng hô hấp rõ ràng.

Dựa trên đánh giá nguy cơ, bác sĩ chỉ định thực hiện CT Scan phổi liều thấp. Kết quả cho thấy tổn thương choán chỗ lớn tại thùy dưới phổi phải, với các đặc điểm hình ảnh học gợi ý u phổi cần theo dõi ung thư. Trường hợp này cho thấy, phổi có thể “chịu đựng” tổn thương trong thời gian dài mà không biểu hiện triệu chứng đặc hiệu.

Tương tự, nhiều bệnh nhân uống rượu bia lâu năm chỉ phát hiện gan nhiễm mỡ nặng, viêm gan hoặc xơ gan khi đi khám định kỳ, dù trước đó không có biểu hiện đau hay mệt mỏi rõ rệt.

Khuyến nghị tầm soát ung thư cho nam giới (Theo Hiệp hội Ung thư Nhật Bản, Hoa Kỳ)

Tầm soát ung thư định kỳ là chìa khóa để phát hiện sớm và cải thiện hiệu quả điều trị, đặc biệt với các loại ung thư phổ biến ở nam giới. Theo khuyến nghị từ Hiệp hội Ung thư Nhật Bản và Hoa Kỳ, dưới đây là những hướng dẫn tầm soát cho các loại ung thư thường gặp.

Tầm soát ung thư hoàn toàn khác biệt: an toàn, thoải mái, tin cậy và không chờ đợi tại Bernard Healthcare. Đặt lịch tầm soát chuyên sâu các loại ung thư tại Bernard Healthcare qua hotline (028) 3535 2468 hoặc điền thông tin nhận tư vấn NGAY TẠI ĐÂY.